Dâng thụy hiệu Hiếu Trang Hoàng Thái hậu

Năm Khang Hi thứ 27 (1688), ngày 16 tháng 10, Khang Hi Đế suất chư Vương, Bối lặc, Văn Võ quần thần, cung phụng sách bảo, thượng tôn thụy hiệu cho Đại Hành Thái hoàng Thái hậu rằng: Hiếu Trang Nhân Tuyên Thành Hiến Cung Ý Dực Thiên Khải Thánh Văn Hoàng hậu (孝莊仁宣誠憲恭懿翊天啟聖文皇后), sang ngày 22 tháng 10 thăng phụ Thái Miếu. Chiếu cáo thiên hạ[27].

Sách thụy văn rằng:

Hiếu Trang Văn Hoàng hậu triều phục

坤顺承天、懿德肇兴夫鸿业。萃亨假庙、隆称永式于明禋。将崇升祔之仪。宜备显扬之典。钦惟皇祖妣大行太皇太后、徽音集庆。厚德凝符。同妫汭以钟灵。并洽阳而著范。归我太宗文皇帝、当金玺来嫔之日、正雕戈启土之年。内治克襄。帝图式廓。格精诚于九庙、化洽苹蘩。敷阴礼于六宫、祥徵穜稑。笃生世祖章皇帝、永清四海、本胎教之虔恭。协正三辰、奉母仪之雍肃。每纡睿照、眷青原蔀屋之艰。实沛洪仁、颁红粟太仓之赐。观腾扶杖。惠溢歌衢。爰逮眇躬、益彰慈训。秉三十年之圣善。克致太平。溥亿兆姓之和恒、长开景运。懿筐载绩、勤劳不替于重闱。大练垂裳、节俭每先于下土。万国共尊亲之戴。两朝备孝养之隆。寿考康宁、福骈臻于箕范。含弘光大、德莫罄于羲图。方承爱日之欢、遽遘升遐之痛。终天衔恤。率土均哀。深惟笃祜所由来。永念发祥之有自。爰咨舆论。请命于天。谨奉册宝、上尊谥曰、孝庄仁宣诚宪恭懿翊天启圣文皇后。于戏。周室展閟宫之祀、礼载升歌。汉廷表长乐之仪、史传新注。伏冀慈灵可接。陟降在兹。必得其名、垂休声于琬琰。克昌厥后、流余庆于球图。彤管常新。瑶函永焕。宝文曰、孝庄仁宣诚宪恭懿翊天启圣文皇后之宝。

.

.

.

Khôn thuận thừa thiên, ý đức triệu hưng phu hồng nghiệp. Tụy hanh giả miếu, long xưng vĩnh thức vu minh nhân. Tương sùng thăng phụ chi nghi. Nghi bị hiển dương chi điển.

Khâm duy Hoàng tổ tỉ Đại Hành Thái hoàng thái hậu, huy âm tập khánh. Hậu đức ngưng phù. Đồng quỳ nhuế dĩ chung linh. Tịnh hiệp dương nhi trứ phạm. Quy ngã Thái Tông Văn Hoàng đế, đương kim tỉ lai tần chi nhật, chính điêu qua khải thổ chi niên. Nội trị khắc tương. Đế đồ thức khuếch. Cách tinh thành vu cửu miếu, hóa hiệp bình phiền. Phu âm lễ vu lục cung, tường trưng chủng lục. Đốc sinh Thế Tổ Chương Hoàng đế, vĩnh thanh tứ hải, bổn thai giáo chi kiền cung. Hiệp chính tam thần, phụng mẫu nghi chi ung túc. Mỗi hu duệ chiếu, quyến thanh nguyên 蔀 ốc chi gian. Thật phái hồng nhân, ban hồng túc thái thương chi tứ. Quan đằng phù trượng. Huệ dật ca cù. Viên đãi miễu cung, ích chương từ huấn. Bỉnh tam thập niên chi thánh thiện. Khắc trí thái bình. Phổ ức triệu tính chi hòa hằng, trường khai cảnh vận. Ý khuông tái tích, cần lao bất thế vu trọng vi. Đại luyện thùy thường, tiết kiệm mỗi tiên vu hạ thổ. Vạn quốc cộng tôn thân chi đái. Lưỡng triều bị hiếu dưỡng chi long. Thọ khảo khang ninh, phúc biền trăn vu ki phạm. Hàm hoằng quang đại, đức mạc khánh vu hi đồ. Phương thừa ái nhật chi hoan, cự cấu thăng hà chi thống. Chung thiên hàm tuất. Suất thổ quân ai. Thâm duy đốc hỗ sở do lai. Vĩnh niệm phát tường chi hữu tự. Viên tư dư luận. Thỉnh mệnh vu thiên.

Cẩn phụng sách bảo, thượng tôn thụy viết, Hiếu Trang Nhân Tuyên Thành Hiến Cung Ý Dực Thiên Khải Thánh Văn Hoàng hậu.

Vu hí! Chu thất triển bí cung chi tự, lễ tái thăng ca. Hán đình biểu trường nhạc chi nghi, sử truyện tân chú. Phục ký từ linh khả tiếp. Trắc hàng tại tư. Tất đắc kỳ danh, thùy hưu thanh vu uyển diễm. Khắc xương quyết hậu, lưu dư khánh vu cầu đồ. Đồng quản thường tân. Dao hàm vĩnh hoán.

Bảo văn viết, Hiếu Trang Nhân Tuyên Thành Hiến Cung Ý Dực Thiên Khải Thánh Văn Hoàng hậu chi bảo.

— Hiếu Trang Văn hoàng hậu sách thụy văn[28]

Trước khi qua đời, bà đã để lại di ngôn với Khang Hi Đế:「"Thái Tông (chỉ Hoàng Thái Cực) cung phụng an cửu đã lâu, tránh vì ta mà kinh động đến. Huống hồ tâm huyết của ta dành trọn cho hai cha con Hoàng đế, chỉ cần an táng gần Hiếu lăng là ta mãn nguyện rồi"」[29]. Vì vậy, Khang Hi Đế tạm an táng Thái hoàng Thái hậu gần Hiếu lăng (孝陵) của Thuận Trị Đế, thuộc Thanh Đông lăng chứ không hợp táng cùng Hoàng Thái Cực như những phi tần khác. Hoàng đế cũng đem hủy bỏ 5 gian ở sinh tiền cư trú Từ Ninh cung của Thái hoàng Thái hậu, xây lại quy mô tương tự dưới chân núi, xưng Tạm An phụng điện (暂安奉殿) và tạm quàn linh cữu của Thái hoàng Thái hậu ở đấy. Đến thời Thanh Thế Tông, lăng mộ của bà được xây riêng biệt, tên là Chiêu Tây lăng (昭西陵), và năm Ung Chính thứ 3 (1725), ngày 10 tháng 12, linh cữu của bà từ Tạm An phụng điện mới được tiến hành đưa chôn vào địa cung.

Thụy hiệu của bà qua các đời đầy đủ là Hiếu Trang Nhân Tuyên Thành Hiến Cung Ý Chí Đức Thuần Huy Dực Thiên Khải Thánh Văn Hoàng hậu (孝莊仁宣誠憲恭懿至德純徽翊天啓聖文皇后).

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Hiếu Trang Hoàng Thái hậu http://db.cssn.cn/sjxz/xsjdk/zgjd/sb/jsbml/qslkxcs... http://db.cssn.cn/sjxz/xsjdk/zgjd/sb/jsbml/qslkxcs... http://db.cssn.cn/sjxz/xsjdk/zgjd/sb/jsbml/qslkxcs... http://www.cssn.cn/sjxz/xsjdk/zgjd/sb/jsbml/qslszc... http://www.cssn.cn/sjxz/xsjdk/zgjd/sb/jsbml/qslszc... https://archive.org/details/lastemperorssoc00raws https://ctext.org/wiki.pl?if=gb&chapter=198047&rem... https://ctext.org/wiki.pl?if=gb&chapter=246517 https://ctext.org/wiki.pl?if=gb&chapter=349655&rem... https://ctext.org/wiki.pl?if=gb&chapter=653199